(Ex-)criminele jongeren en het rechte pad

Stadsgeldbeheer werkt nauw samen met partijen als PI Nieuwegein, afdeling Detentie&Terugkeer van de gemeente Utrecht, Exodus en de reclasseringsorganisaties. Mensen die in aanraking komen met justitie hebben heel vaak geld- en schuldproblemen. Zo blijkt uit het onderzoek¹ dat 78% van de gedetineerden schulden had voordat zij gedetineerd raakten.

Uit de gevangenis met schuldenstress

Mo is net vrijgekomen uit de gevangenis en is in een groepswoning gaan wonen. Vanaf de vrijlating uit de gevangenis start zijn struggle om te re-integreren in de samenleving en het “juiste pad” te bewandelen. Mo vindt het pittig om met anderen samen te wonen, en bijvoorbeeld de keuken en badkamer te moeten delen. Zijn begeleiders helpen hem met het vinden van een zinvolle dagbesteding en bij zaken zoals op een goede wijze met zijn familie omgaan. Mo heeft mij tijdens een spreekuur verteld dat hij schulden heeft, en dat de stress hierdoor vaak te hoog oploopt. De schuldenstress belemmert hem, hij vertelt me dat hij bang is om opnieuw in de fout te gaan.

Een schuldregeling van 3 jaar

Tegenwoordig starten we zo snel mogelijk met een ‘MSNP’-schuldregeling. Dat is een driejarig traject waarin de schuldhulpverlener berekent wat iemand de komende 36 maanden kan aflossen, en dat bedrag aanbiedt aan de schuldeisers. De schuldeisers wordt gevraagd het meerdere kwijt te schelden als er aan alle voorwaarden is voldaan. Maar hiervoor moeten sommige zaken echt op orde zijn. Denk hierbij aan een stabiele woonplek en een regelmatig inkomen. Bij cliënten met een justitieachtergrond komen daar nog zaken bij zoals: zijn er nog andere strafzaken waaruit een taak- of gevangenisstraf kan komen? Hoe gaan de afspraken tussen cliënt, woonvoorziening en reclassering? Zijn er nog andere boetes die deze regeling in de weg kunnen zitten?

Het verschil proberen te maken – menselijk en gelijkwaardig contact

Het vraagt veel energie van beide kanten om te zorgen dat mensen die uit de gevangenis komen hun leven weer op de rit krijgen. Het lukt ook niet altijd. Dan verliezen ze hun woonplek, worden ze opnieuw opgepakt of kiezen ze er toch voor om alles “zelf op te lossen”, wat uiteindelijk niet lukt. De recidivecijfers zijn in Nederland hoog.² Het is niet eenvoudig om dit te verlagen: iedere cliënt is uniek, en er zijn 101 factoren die invloed hebben op het recidiverisico. Het vraagt om extra begeleiding vanuit de woonplek én vanuit de schuldhulpverlener om cliënt te activeren en te motiveren. Mijn ervaring is dat je daarmee het verschil kunt maken. Door menselijk & gelijkwaardig contact, en soms wat extra contactmomenten.

Extra aandacht nodig

Ik begeleid Dennis inmiddels zeven jaar. Dennis heeft psychische problematiek, en helaas geen juiste diagnose gekregen. Een goede diagnose had inzicht kunnen geven in het begripsvermogen en in hoeverre hij zelf verantwoordelijkheid kan nemen. Sinds ik contact met hem heb, heeft hij tweemaal langdurig in detentie gezeten. Het hulptraject van Dennis vraagt een langere adem. Van mij, maar ook van andere partijen, zoals de gemeente Utrecht. Zonder deze extra aandacht zal hij het niet redden.

Een lastige weg

Sinds november 2022 is Dennis weer vrij. Hij heeft een nieuwe woonplek in een groepspand van de Tussenvoorziening. Al vanuit de gevangenis belde hij met de vraag of ik na zijn detentie weer met hem aan de slag kon. Hij beseft dat zijn schulden inclusief een hoge CJIB schadevergoeding opgelost moeten worden. Ook zou hij graag weer zelfstandig willen wonen en niet afhankelijk van een bijstandsuitkering willen zijn. En hij beseft ook dat het succes van een schuldregeling afhankelijk is van zijn inzet en persoonlijke situatie. Helaas is de weg naar schuldenvrijheid bijna nooit uitgestippeld en simpel. Komende week staat een afspraak met zijn begeleider en schuldhulpverlener gepland waarin we de route gaan bepalen.

Gelukkig hebben we bij Stadsgeldbeheer voldoende ex-justitiecliënten wie het gelukt is om de pittige weg naar een stabiel leven en schuldvrije toekomst te bewandelen. Het is hen gelukt om de Bling te bedwingen. Daar mogen zij – en wij eigenlijk ook – terecht trots op zijn.

¹ Monitor Nazorg WODC, 2020

² Recidive cijfers Rijksoverheid.nl

De week van het geld: Lees ook de blog van Jora over schulden, jongeren en de rol van de overheid.

Over de auteur

• Rob Schellekens is consulent bij Stadsgeldbeheer.