Klimaatmaatbeleid, wat kan of moet de maatschappelijke opvang hiermee?
6 juli 2023
Dat er iets moet om negatieve effecten van klimaatverandering te verminderen, heeft geen nadere uitleg nodig. Dat we dit met z’n allen moeten doen -bedrijven, individuen, overheden, organisaties- staat ook niet ter discussie. Maar wat betekent dit voor onze dagelijkse praktijk? Wat kunnen of moeten wij hiermee, als organisatie? Onze kerntaak is het begeleiden en opvangen van mensen die dakloos zijn of dreigen te worden. Daarvoor komen we al geld en menskracht tekort. Dus milieumaatregelen treffen en ons werk duurzaam en klimaatneutraal inrichten… kan dat wel?Annemiek Terpstra is medewerker team beleid van de Tussenvoorziening. Onlangs bezocht zij een workshop hierover tijdens een internationaal congres van maatschappelijk opvang-organisaties. Het korte antwoord op het hierboven gestelde dilemma is: of het kán is niet de vraag. Hoe we het gaan dóén is de vraag.
Duurzaamheid en dakloosheid
Tijdens het jaarlijkse Feantsa congres, dit jaar in Stockholm, ging één van de workshops over het thema duurzaamheid en dakloosheid. Feantsa is de Europese koepel van organisaties die dakloosheid bestrijden. Bestuurder van de Tussenvoorziening Jules van Dam is momenteel vicevoorzitter. Centrale vraag van de workshop was: hoe zorgen we ervoor dat de ‘Green Deal’ onze doelgroep niet uitsluit en duurzaamheid alleen maar een bereikbaar doel wordt voor de mensen die dat kunnen betalen?
Wat is de Green Deal?
Europese landen hebben met elkaar de Green Deal afgesproken. Het doel is vermindering van 55% van de CO2 uitstoot in 2030 en een volledig klimaatneutraal Europa in 2050. Wat betekent de Green Deal voor de maatschappelijke opvang? Wat moeten wij als Tussenvoorziening met de Green Deal?
Inclusieve duurzaamheid
Eén van de hoofdprincipes van de Green Deal is om de levering van energie betaalbaar te houden. Heel fijn dat dat er in staat, want lagere energiekosten helpen immers het risico op betaalachterstand, afsluiting door de energieleverancier en huisuitzetting te verminderen. Maar zonder actief sociaal beleid profiteren alleen degenen die maatregelen kunnen betalen van de Green Deal. Onze doelgroep valt dan buiten de boot.
Maatregelen om je huis klimaatneutraal te maken en bouwen en renoveren met duurzame materialen kosten tenslotte veel geld. Dit geldt voor een eigen (t)huis, maar ook voor beschermd wonen en opvangplekken. Hoe inclusief zgn. Green Deal-maatregelen uitgevoerd zullen worden, zal van land tot land verschillen. In Nederland willen wij een sociaal-inclusieve uitwerking van de Green Deal, zodat de woonomstandigheden voor iedereen verbeteren.
Risico’s…
- Wat als verhuurders de huur omhoog gooien om de kosten van investeringen terug te verdienen?
- Wat als mensen tijdens grote renovatieprojecten hun huisvesting verliezen?
- Wat als gerenoveerde wijken zo gewild worden dat dit de prijzen van de huizen opdrijft?
Het is belangrijk dat overheid en beleidsmakers de uitvoering van de Green Deal zo inclusief mogelijk maken. Dit begint al bij het opstellen van de plannen, maar geldt zeker voor de uitvoering. Passende subsidieprogramma’s zullen hierbij belangrijk zijn. Daar kan de Tussenvoorziening zich hard voor maken.
… En kansen: stop energie armoede
De Green Deal biedt echter ook kansen. Een mooi voorbeeld van hoe een verbouwing goed kan uitpakken is natuurlijk onze eigen verbouwde NoiZ. De gemeente heeft hier gekozen voor een energieneutraal gebouw, gerenoveerd met duurzame materialen. Er is daarom minder gas nodig om het gebouw te verwarmen.
Oproep
Tijdens de bijeenkomst werden maatschappelijke organisaties opgeroepen om bij overheden te lobbyen voor een rechtvaardige energietransitie. We kunnen de overheid helpen, bijvoorbeeld met het opstellen van goede criteria om te bepalen wat kwetsbare huishoudens zijn. Of met het ontwikkelen van een hogere standaard om afsluiting van energie te voorkomen.
Hoe nu verder?
Het is tijd om alle barrières te slechten tussen maatschappelijke organisaties in de sociale sector en organisaties die zich inzetten voor klimaatverandering. Tijd om nauw samen te werken voor klimaatrechtvaardigheid met de overheid, de huisvestingssector en de bouwsector.
Hoe kan jij bijdragen aan de groene agenda?
Tijdens de workshop bleek al snel dat de vraag ‘wat kunnen wij er mee?’ voor meerdere opvangorganisaties geldt. En ook dat er geen eensluidende antwoorden zijn. Iedere organisatie moet zijn eigen weg zoeken, binnen de regels en mogelijkheden van het land waarvandaan zij komen.
Wel raakten de meeste deelnemers gemotiveerd om er thuis mee verder te gaan. Voor de Tussenvoorziening betekent dit dat we komend jaar verder gaan met ontwikkelen van een groen beleid. In onze keuzes zal duurzaamheid steeds mee wegen.