Voorkomen herhaalde dakloosheid: “De uitgestoken hand is essentieel”
15 februari 2024
Herhaalde dakloosheid is een weerbarstig probleem. Hoe voorkomen we dit? Welke factoren spelen een rol bij herhaalde dakloosheid? En wat is nodig voor een succesvolle uitstroom uit opvangvoorzieningen? Langlopend onderzoek geeft inzichten.Onderzoek naar herhaalde dakloosheid
In Utrecht is er in 2019 een aanpak ontwikkeld die op meerdere levensgebieden ingrijpt om herhaalde dakloosheid te voorkomen. Socioloog Dr. Nienke Boesveldt van de Universiteit van Amsterdam onderzocht met haar team van onderzoekers en ervaringsdeskundigen hoe effectief deze aanpak is.
Van 2019 tot en met 2023 volgden zij 69 (ex-) dak- en thuisloze personen in de regio Utrecht. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van gemeente Utrecht, de Tussenvoorziening, Leger des Heils, Lister, Kwintes en Buurtteams Utrecht.
De resultaten
Donderdag 8 februari werden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd tijdens een leerbijeenkomst. Concreet: ruim twee derde van de mensen die zijn gevolgd voor het onderzoek is in 2023 uitgestroomd naar een zelfstandige woning. Bijna een derde had nog geen stabiele woonsituatie.
Vergeleken met een aantal jaar geleden is dit een mooi resultaat; uit onderzoek in opdracht van de gemeente Utrecht in 2016 kwam naar voren dat 50% van de mensen in de nachtopvang eerder al dakloos was geweest.
Het belang van de lange adem
“Een van de lessen die we hebben geleerd: de uitgestoken hand is essentieel”, zei Guusta van der Zwaart, bestuurder van de Tussenvoorziening, tijdens de leerbijeenkomst. En áls die uitgestoken hand er dan is, is het belangrijk om te blijven, benadrukte ook Dr. Boesveldt: “Uitgangspunt moet worden: we blijven erbij, no matter what.”
Die proactieve ondersteuning en lange adem zijn cruciaal voor een succesvolle uitstroom uit opvangvoorzieningen, blijkt uit het onderzoek. Maar ook: de nadruk op een andere identiteit dan alleen die van ‘dakloos zijn’. Mogelijkheden aanbieden om nieuwe sociale relaties op te bouwen buiten het dakloze netwerk helpt hierbij. Dit kan bijvoorbeeld met gemengd wonen projecten, waarbij mensen met en zonder achtergrond van dakloosheid naast elkaar wonen.
Negatieve jeugdervaringen
Het onderzoek legt bloot dat traumatische gebeurtenissen in de vroege jeugd een risicofactor zijn voor herhaalde dakloosheid. Dit gaat vaak samen met harddrugsgbruik, PTSS en een zwak sociaal netwerk. Verslaving blijkt vaak samen te gaan met criminaliteit, bovendien versterken ze elkaar.
In een workshop over dit thema tijdens de leerbijeenkomst kwam aan bod dat deze mensen vaak niet geleerd hebben om zichzelf te managen. Gaan zij zelfstandig wonen, dan schieten ze in de overleefstand: vechten, vluchten of bevriezen. Het is daarom belangrijk om te werken aan persoonlijk herstel en het verwerken van trauma’s.
Succesvol uitstromen
Wat verder blijkt uit het onderzoek: mensen die eenmalig dakloos waren, hadden vaker een eigen huurcontract. Om herhaalde dakloosheid te voorkomen is dan ook een van de aanbevelingen Housing First: eerst een woning, dan aan jezelf werken.
Andere positieve factoren voor een succesvolle uitstroom naar een zelfstandige woning zijn focus op daginvulling, het op orde houden van financiën en het opbouwen van een goed en stevig sociaal netwerk. Het vertelt ons de waarde van onze verschillende activiteiten en de hulp die we aanbieden bij geldzorgen.
Blijven doen wat nodig is
De Utrechtse aanpak heeft de afgelopen jaren een aantal mooie projecten opgeleverd die gaan over het voorkomen van herhaalde dakloosheid. Zo is er het Utrechtse programma Thuis in je wijk, dat inzet op een goede samenwerking tussen aanvullende zorg en welzijnspartijen in de wijk.
En samen met ervaringsdeskundigen hebben we de Maak je Eigen Thuis Training (METT) ontwikkeld. Deze training is voor mensen die (net) een eigen huis hebben of op het punt staan er een te krijgen en helpt bij de voorbereiding en het thuis voelen in de eigen woning en in de wijk.
Er gaat al veel goed, maar: er kunnen altijd dingen beter. Het onderzoek maakt duidelijk waar nog stappen te zetten zijn. Aandacht voor het stigma, voor het onderhouden van samenwerkingsafspraken, voor het voorkomen van gezondheidsschade als gevolg van dakloosheid en voor die lange adem van zorg en ondersteuning. Om herhaalde dakloosheid te voorkomen blijven we doen wat nodig is: met uitgestoken hand.
- Meer lezen? Ga naar ‘Rapportage Vijfde Meting Voorkomen Herhaalde Dakloosheid’
- De foto komt uit de serie ‘Onzichtbaarheid’ van fotograaf Rick van der Klooster voor Het Beelddepot