Gevolgen verkiezingsuitslag voor armoede en schuldenbeleid.
26 maart 2021
Vorige week mochten we ons kiesrecht inzetten voor onder andere een schuldenvrije samenleving. De uitslag is bekend. De gevolgen nog niet. Wat betekent dit voor het armoede en schuldenbeleid komende 4 jaar? Stadsgeldbeheer heeft de afgelopen jaren in verschillende blogs de problematiek rondom armoede- en schuldenbeleid laten zien. We lopen de belangrijkste punten hieronder door en kijken naar de plannen van de mogelijke coalitiepartijen. Dit overzicht is uiteraard niet-uitputtend.
Door: Marthe Riemeijer & Jora Wolterink
Het inkomen is niet toereikend
Het huidige inkomen van onze cliënten is vaak niet toereikend. Mensen moeten langdurig rond zien te komen van 60,- euro leefgeld per week. Daar moeten ze eten en verzorgingsproducten van kopen en dat valt niet mee. Door kostendelersnorm, beslag, verrekeningen en privéschulden komen mensen bij de Voedselbank terecht; mooi dat ze bestaan maar daar zijn we als Nederland toch veel te rijk voor? De meeste partijen willen een hoger minimumloon.
Dat juichen we toe, maar we willen wel dat de uitkeringen evenredig stijgen; we zien hoe zwaar veel cliënten het hebben. GroenLinks, de SP en de PvdA willen dat ook, de Christenunie en D66 gedeeltelijk en het CDA en de VVD wil dat niet; werken moet lonen en de VVD denkt dat een hogere bijstandsnorm de prikkel om te werken wegneemt. Bij Stadsgeldbeheer zien we dat sparen moeilijk is; cliënten bouwen moeilijk buffers op. Dat ligt aan een giftige cocktail van gedrag, hoge woonlasten en laag inkomen. De eerste oorzaak is voor Stadsgeldbeheer om aan te pakken, voor oorzaak 2 en 3 zeggen wij tegen Den Haag: en nu doorpakken!
Ingewikkelde schuldhulpverlening
Het systeem van schuldhulpverlening staat bol van eisen en regels, waar mensen vaak maar moeilijk aan voldoen. De oplossingen waar partijen vaak mee komen zijn varianten op een adempauze: de VVD wil schuldhulpverleners de mogelijkheid geven om de schuldensituatie twee maanden te bevriezen. D66 en PvdA sluiten zich hierbij aan. Prima; rust is inderdaad hard nodig voor schuldenaren (en de schuldhulpverlener en schuldeiser hebben hier ook baat bij).
Maar wat wij graag zouden willen is een grootse omslag in denken, en daarbij behorend beleid. Een grote doorbraak die maakt dat ons werk op termijn makkelijker en misschien zelfs overbodig wordt. We zien enkele sympathieke plannen: de VVD en het CDA willen het minnelijk traject mogelijk maken als twee derde van de schuldeisers akkoord gaat. GroenLinks wil een Nationaal Schuldenfonds oprichten dat schulden overneemt. De PvdA wil de duur van de schuldtrajecten verkorten, net als het CDA. Die willen het traject verkorten van drie jaar naar 1,5 jaar.
Incassobureaus en deurwaarders reguleren
Door het verhogen en verkopen van vorderingen en het vertragen van de schuldhulpverlening komen mensen met kleine schulden snel in grote problemen. Dit is voor hen heel problematisch en bovendien een doorn in het oog van de schuldhulpverlener. Als het aan het CDA en GroenLinks ligt komt er een maximum aan de incassokosten. De CU wil dat incassobureaus ‘ hard worden aangepakt’. D66 gaat een stuk verder; ze willen een centraal geleid incassobureau voor schulden bij de overheid én semioverheid. Als het aan GroenLinks en PvdA ligt zal de handel in schulden aan banden worden gelegd. Bij GroenLinks komen deurwaarders in dienst van de overheid en er komt één Rijksincassodienst.
Kostendelersnorm
De kostendelersnorm zorg voor veel problemen. Dat lijken politieke partijen steeds meer met ons eens te zijn. De Christenunie wil de leeftijd voor de kostendelersnorm verhogen naar 27 jaar. GroenLinks en de PvdA willen de kostendelersnorm afschaffen. D66 wil de kostendelersnorm afschaffen voor huishoudens waar huisgenoten, partners of familieleden (mantel)zorgen. De VVD speekt zich niet uit tegen de kostendelersnorm.
Toeslagen
Dat het ingewikkelde toeslagensysteem mensen in grote problemen heeft gebracht hoeven we niet meer te vertellen. Maar wat gaan partijen hieraan doen? GroenLinks schaft de kinderopvangtoeslag af en geeft iedereen recht op vier dagen gratis kinderopvang en gratis buitenschoolse opvang. Doordat ze de zorgpremie en het eigen risico verlagen, kunnen ze ook de zorgtoeslag afschaffen. Bij D66 worden ze de toeslagen afgeschaft en krijgt iedere Nederlander een korting op belasting óf een vast netto bedrag als je te weinig verdient. De VVD maakt het alleen makkelijker om snel toeslagen stop te zetten.
Conclusie: wat opvalt is vooral wat niet opgeschreven is in de verkiezingsprogramma’s.
We kunnen geen conclusies trekken over partijen die specifieke onderwerpen simpelweg niet noemen. Deze onderwerpen zijn voor mensen in armoede wel essentieel; het feit dat er partijen zijn die hier geen standpunt over innemen, of blijven hangen in vaagheden baren ons zorgen.
Nederland heeft massaal op de VVD gestemd- zij zijn aan zet. Maar de VVD heeft de focus op de coronacrisis. Over de andere grote thema’s moet de nieuwe coalitie later maar gaan praten, zei Rutte tijdens de campagne. Laten we hem daarbij helpen door het volgende kabinet te blijven attenderen op al deze mooie nieuwe ideeën en initiatieven. Zodat er ook voor onze cliënten 4 mooiere jaren in het verschiet liggen. Wij zullen ons in ieder geval sterk blijven maken om de knelpunten voor het voetlicht te brengen.