Gemengd Wonen: het mes snijdt aan twee kanten
9 november 2020
De Tussenvoorziening uit Utrecht heeft samen met woningbouwcorporatie Portaal afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met gemengd wonen projecten. Wat maakt deze woonvorm succesvol? Marjolijn van Zeeland, beleidsadviseur bij de Tussenvoorziening, interviewde verschillende hoofdrolspelers over de geleerde lessen van gemengd wonen. Een tipje van de sluier: “Gemengd wonen heeft waarde voor zowel mensen met een dakloze achtergrond als de reguliere huurders.”
Betty Korssen, procesbegeleider gemengd wonen
“Ik begeleid al meer dan 10 jaar mensen met een daklozen achtergrond en de afgelopen vier jaar doe ik dat in gemengd wonen projecten. Ik ben heel enthousiast over het concept!
Een uitgestoken hand
Ik werk al zo lang in de opvang en heb vaak mensen zien vereenzamen die moeite hebben met contact leggen. Een gemengde woonvorm maakt dat makkelijker. Er is een uitgestoken hand en mensen hebben meer begrip voor elkaar. Er vormen zich vriendschappen. Ook tussen reguliere bewoners onderling. Ze bedenken samen hoe ze de bewoners met een dakloze achtergrond kunnen betrekken en de verbinding met elkaar kunnen zoeken. Op lange termijn zet dat mensen anders is het leven. Ik vind dat heel mooi.
Tijd en aandacht
Wat ik niet wist: het kost écht tijd voordat het loopt. Sommige cliënten kijken lang de kat uit de boom. En verwachtingen van reguliere huurders bij het begin zijn ook heel verschillend. Hier moet je het goed met elkaar over hebben. We geven nu meer voorlichting over wat een psychische kwetsbaarheid en een verleden van dakloosheid met mensen doet.”
Bakkies en nieuwe vrienden
Betty heeft ook twee bewoners gevraagd naar hun ervaring. “André vertelde dat hij in eerste instantie vooral van de straat wilde zijn voor een plek om zijn kind te kunnen ontvangen. Hij dacht vooraf ook dat hij soms ‘even een bakkie zou doen bij een buur’. Maar nu hij doet nu bakkies met het hele complex en nog veel meer dan dat! Zijn advies aan andere bewoners die van straat komen? ‘Blijf zo dicht mogelijk bij jezelf, maar niet op jezelf’. Bewoner Ronny vertelt dat hij in het verleden vrienden had die niet goed voor hem waren. Hij heeft deze contacten verbroken. Dit project is voor hem een goede manier om nieuwe mensen te leren kennen, daar heeft hij ondanks Corona al een goede start mee kunnen maken.”
Nico Ooms, projectleider gemengd wonen
“Voor mensen die dakloos zijn geweest, is contact niet meer vanzelfsprekend. Ze hebben geleerd om weg te kijken voordat de ander ze afwijst. Dan is een omgeving belangrijk waarin je echt welkom bent.
Eigenwaarde door klein contact
We zien dat mensen langzaam weer maatschappelijke rollen als buurman en huurder gaan invullen en daar eigenwaarde aan ontlenen. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander. Na drie jaar heeft 80% een huurcontract op eigen naam en een jaar later is dat 90%. Dat zijn hele goede resultaten. Ik heb ook geleerd dat het minder gaat om de georganiseerde sociale activiteiten zoals een barbecue of een filmavond, maar juist om het kleine laagdrempelige contact zoals elkaar gedag zeggen en even helpen als dat nodig blijkt.”
Erik Patist, adviseur leefomgeving projecten Woningbouwcorporatie Portaal
“Zeker in de beginfase vraagt een gemengd wonen project om extra investering van de woningbouwcorporatie en van de hulpverlening. Voorafgaand aan het project organiseren we informatieavonden en vragen we geïnteresseerden om een motivatiebrief te schrijven. Daarna voeren we selectiegesprekken. We zetten met elkaar een woonvereniging op waar alle bewoners lid van worden en vanuit de woningcorporatie zetten we extra sociaal beheer in. Op de langere termijn werpt de investering echt zijn vruchten af. Ik wil tegen alle woningbouwcorporaties zeggen: het is de moeite meer dan waard! Toon lef, we hebben als corporaties komende jaren een opgave om mensen uit bijzondere doelgroepen te plaatsen en op deze manier gaat dat echt beter!’
Samengevat
Marjolijn vat de geleerde lessen als volgt samen.
- Gemengd wonen heeft waarde voor zowel de mensen met een dakloze achtergrond als reguliere bewoners.
- Vaak zijn mensen die dakloos zijn geweest, eenzaam. Weer zelfstandig gaan wonen, kan door die gevoelens leiden tot terugval in oude patronen en in het ergste geval opnieuw dakloos worden. Gemengd wonen is een steunende sociale omgeving dichtbij en gaat over het gewone dagelijkse leven.
- Reguliere huurders kiezen bewust voor deze woonvorm. Ze willen een goede buur zijn en bouwen actief mee aan een gemeenschap waar bewoners naar elkaar omkijken. Goede voorlichting is belangrijk.
- Klein contact kan grote positieve impact hebben op ex-daklozen.
- Zeker in het begin vraagt een gemengd wonen project extra investering van de woningbouw en zorgaanbieder. Dit is de moeite meer dan waard.
- De mensen met een dakloze achtergrond krijgen enkele jaren begeleiding van de Tussenvoorziening. Wanneer ze daar aan toe zijn, wordt de begeleiding afgebouwd en komt het huurcontract op hun eigen naam. Dat blijkt de route naar zelfstandigheid.