Nationaal Actieplan Dakloosheid: vol energie voor iedereen een thuis

Wat een energie! En nu?

Ik heb geleerd dat om tot verandering te komen, je moet beginnen bij de plek waar de energie zit. En energie is er zeker! Bijvoorbeeld onder de groep mensen die aan het plan hebben meegeschreven: partijen uit het veld en mensen met ervaringskennis. In die groep werd flink gediscussieerd over wat het plan moest omvatten. Ook nu het plan gelanceerd is, worden aan alle kanten invalshoeken en zinnige aanvullingen aangedragen. Dus met die energie om het samen te doen, zit het wel goed. Petje af voor het ministerie van VWS, die dit alles trok.

De politiek wil wel

Eerder dit jaar werd ik op de Europese Housing First conferentie geraakt door de politieke wil om dakloosheid in Europa uit te bannen. Waar dakloosheid vaak in de politieke marge zit – en hip is rond de feestdagen – was dat nu anders. Geïnspireerd op Fins voorbeeld werd, gewerkt aan een eigen plan van aanpak. Ook door de grote Nederlandse delegatie van ambtenaren, uitvoerders en bestuurders. Die politieke wil, daar draait het om. Op alle niveaus: landelijk, regionaal en lokaal.

Maar in de wandelgangen van de conferentie en in de reacties op het plan van aanpak, hoor je de zorgen. Het risico om in het moeras van goede bedoelingen en ingewikkelde regelgeving te belanden is groot. Net als het risico om te blijven hangen in gesteggel over woningen. Terwijl dat gesteggel niet nodig is. Want, zoals Maarten van Ooijen noemde: er is maar een klein percentage woningen nodig om het probleem een stuk behapbaarder te maken: 1 tot 2%!

Waarom lukte het eerder niet?

Vorig jaar deed ik onderzoek naar de vraag waarom het niet lukt om dakloosheid te beëindigen. Ik vond drie belangrijke factoren:

1. We gaan in beleidskeuzes uit van opvang en zorg, niet van wonen.
2. Dakloosheid wordt vanuit het ‘verkeerde domein’ aangepakt, terwijl nu vooral wonen nodig is.
3. We werken in een versnipperd gedecentraliseerd overheidslandschap waardoor sturen op een planmatige aanpak en resultaten ingewikkeld is.

Een aantal aanbevelingen uit mijn onderzoek komt zeker terug in het plan. Zo is ‘Huis eerst’ een belangrijk uitgangspunt, en wordt er gezorgd voor een deltaplan dakloosheid. Ook is het mooi dat er een verplichte woon-zorg visie komt per gemeente. En dat er mogelijk een uitgebreide urgentieregeling komt.

Er is meer nodig

Helaas zie ik dat er een aantal punten in het plan nog niet concreet genoeg zijn, of niet met voldoende stevigheid zijn ingevuld. Denk aan:

• Centrale sturing uit het juiste domein.
• Voldoende budget voor woonoplossingen en begeleiding.
• Manieren om het recht op huisvesting bij dakloosheid vast te leggen, zodat beleid daarop gebouwd kan worden.
• Verbinding tussen het sociale en ruimtelijke domein en organisatie vanuit de vraag, niet vanuit het systeem.

Gebruik deze energie om een doorbraak te realiseren

De energie die nu vrijkomt, moeten we gebruiken om echte doorbraken te realiseren. De landelijke coalitie gaat door en wil doen wat nodig is om dit zo goed mogelijk te ondersteunen. We weten dat er geen sprint, maar een marathon nodig zal zijn om dakloosheid te beëindigen. Alle energie en samenwerking is nodig. Deze kans om dakloosheid op te lossen is te groot om langs de kant te blijven staan. Wie doet er mee?

Ik ben ook heel benieuwd wat onze cliënten van het Nationale actieplan vinden. Komende tijd ga ik met hen in gesprek. Ik kom daar graag op terug in een volgende blog.

Over de auteur:

Guusta van der Zwaart is bestuurder van de Tussenvoorziening, voorzitter van het MO netwerk Valente en voorzitter van de stuurgroep Housing First Nederland.