De kunst van het ‘zimmen’ als activerend begeleider

Als je stilstaat of terugvalt, dan is daar een oorzaak voor. In mijn ogen verdient iedereen een (nieuwe) kans. Als je terugvalt, heb je een leermoment en ben je in beweging. Als je stilstaat, draait de wereld door, aan je voorbij, en gebeurt er niks.  

Ontwikkeling en valkuilen 

Zelf ben ik altijd in beweging. Ik geloof dat als je bewust bezig bent met jezelf ontwikkelen, leren bijna vanzelf gaat. Ik neem mensen graag mee in die flow. Daarom noem ik mijzelf soms liever ‘trajectbegeleider in ontwikkeling’. Tegelijkertijd kan ik van cliënten niet altijd verwachten dat ze in mijn tempo meegaan. Hier ligt vaak mijn valkuil, die naar voren komt in de feedback van mijn collega’s: “Wil de cliënt dit, of wil jíj dit?” “Denk je te weten wat je cliënt wil, of gun je die persoon het beste zonder de regie bij de cliënt te leggen?” Dan weet ik: ik ben er weer ingetrapt!  

Moeten versus willen 

In Leidsche Rijn kampen mijn cliënten ook met de balans tussen moeten en willen. Velen wonen in een uitstroomwoning die na maximaal 3 jaar op hun naam komt te staan. Mits ze aan de voorwaarden voldoen, zoals 16 uur dagbesteding per week. Deze druk kan verlammend werken, vooral als werk vinden of behouden niet vanzelfsprekend is. Daarbij komt extra druk vanuit de gemeente om snel te participeren op de arbeidsmarkt als je een bijstandsuitkering ontvangt. Werk is niet altijd het beste medicijn: soms creëren we extra onrust en risico op terugval, door te veel te focussen op wat ‘moet’.  

Zeggenschap, inspraak, meepraten en meebeslissen 

Zimmen is hét woord van 2024 en staat voor zeggenschap, inspraak, meepraten en meebeslissen. In mijn werk betekent dit dat de cliënt eigen regie heeft. Zij bepalen hun eigen traject, voeren zelf het gesprek en kiezen zelf de route naar hun doel.  

Met een glimlach denk ik direct aan een van onze bewoners bij Tango. Verslaving en criminaliteit vulden 10 jaar geleden zijn dagen. Begeleiders deden ontzettend hun best, maar zonder succes. En toen werd zijn dochter geboren. Op die dag zette hij zijn laatste blikje bier ongeopend in de schuur naast zijn scooter. Vanaf die dag heeft hij nooit meer gebruikt en staat het blikje daar nog altijd als trofee. Die ene dag pakte hij zelf de regie, iets klikte er. Dit werkte motiverender dan alle stappen die eerder vóór hem gemaakt werden. Nu, 10 jaar later, heeft hij een goeie baan, zijn rijbewijs gehaald en is hij nog altijd clean.  

Eigen regie 

Wij zijn eigenlijk geen begeleiders, maar coaches. We staan aan de zijlijn, klaar om te adviseren en te motiveren, maar niet om de regie over te nemen. Een goede coach staat niet aan de kant te schreeuwen hoe iets moet, maar helpt de ander zelf in beweging te komen. Dit sluit aan op mijn werk als activerend begeleider. Het is een rol waarin ik probeer te ‘zimmen’: door samen met cliënten te zoeken naar hun eigen route, zonder te vergeten dat ze zelf het stuur in handen hebben.